a. Risicogebieden

1. Social media
Sociale media speelt in het digitale tijdperk een belangrijke rol in het leven van jongeren. Digitale apparaten zijn volledig opgenomen in hun leven. Dat is normaal en hoort erbij. Wanneer er echter een veranderend patroon is te zien in het gebruik van digitale apparaten en sociale media (veel vaker en obsessief) kan dat duiden op een onveilige situatie.

2. Culturele signalen
We leven in een multiculturele samenleving waarin normen en waarden uit verschillende culturen samenkomen. Sommige normen en waarden zijn op het gebied van seksualiteit erg bepalend voor de ontwikkeling van een jongere. Wanneer bepaalde normen en waarden uit de cultuur waarin een jongere opgroeit de jongere belemmeren in de ontwikkeling, kan dat duiden op onveiligheid.

3. Verschillende problemen
Ouders en dus ook kind hebben op verschillende gebieden langdurig problemen zoals: verslaving, vroege hechtingsproblemen, seksueel misbruik en andere trauma's, zwervend, schulden, huiselijk geweld.

4. Vrijheid
Elke jongere heeft het recht om eigen beweegruimte te hebben en zelfstandig te handelen. Wanneer er signalen zijn dat jongeren onder controle en dwang leven, kan dat duiden op onveiligheid. Het gaat dan om situaties waarin de jongere afhankelijk lijkt te zijn en geen vrijheid en autonomie heeft.

5. Andere contacten
Contacten met leeftijdsgenoten nemen een centrale rol in het leven van opgroeiende jongeren. Sociale contacten zijn goed voor de ontwikkeling en leveren een bijdrage aan de volwassenheid. Wanneer er een plotseling afwijkend en veranderend patroon zichtbaar wordt in de sociale contacten kan dat duiden op een onveilige situatie.

6. Veranderingen op school
Jongeren brengen een groot deel van hun leven door op school. Wanneer op school veranderingen gezien worden in het gedrag en de prestaties van een jongere, moet men alert zijn. Als een jongere ongeconcentreerd en vermoeid overkomt, kan dat duiden op een situatie waarin deze jongere mogelijk niet veilig is.

7. Weglopen
In de puberteit kunnen jongeren opstandig en tegendraads gedrag vertonen. Dit hoort bij deze ontwikkelingsfase en is dus normaal. Wanneer een jongere daarentegen vaak en onverwachts wegloopt, kan dat erop wijzen dat de jongere in een onveilige situatie terecht is gekomen.

8. Verandering in het gedrag
De puberteit kan een periode zijn waarin het gedrag van jongeren verandert en soms wat kan schommelen. Bepaald gedrag hoort erbij, maar er is ook gedrag dat een probleem kan vormen. Wanneer er plotselinge en (deels) onverklaarbare gedragsveranderingen plaatsvinden, zouden deze kunnen duiden op onveiligheid voor de jongere.

9. Seks en relaties
Voor jongeren gaat seksualiteit een steeds grotere rol spelen in het leven. Jongeren gaan relaties met anderen aan, waarbij romantische en seksuele relaties een belangrijk middelpunt zijn. Wanneer een jongere plotseling vreemd seksueel gedrag vertoond kan dat erop duiden dat een jongere zich in een onveilige situatie bevindt.

10. Slechte gezondheid en verslaving
Een goede gezondheid is voor iedereen van belang om zo goed mogelijk te kunnen leven. Wanneer een jongere zich in een onveilige situatie bevindt kunnen er specifieke gezondheidsklachten optreden. Men moet hierbij denken aan stressklachten en specifieke klachten op het gebied van seksualiteit.

11. Overige (financiële) signalen
Het kan voor jongeren erg belangrijk zijn hoe ze er uit zien of welke nieuwste telefoon ze hebben. Het kan ervoor zorgen dat ze zich zelfverzekerder voelen en ergens bij horen. Wanneer jongeren plotseling dure kleding dragen of dure spullen hebben kan dat echter wel duiden op een onveilige situatie voor de jongere.

b. Beschermende factoren

1. Bescherming van het kind
Jongeren lopen minder risico wanneer zij weerbaar en sociaalvaardig zijn. Een positief zelfbeeld en het beschikken over adaptieve vaardigheden bieden ook bescherming tegen situaties als seksuele uitbuiting. Wanneer zij kennis hebben over seksuele voorlichting en eigen seksualiteit werkt dat beschermend tegen seksuele uitbuiting.

2. Bescherming door ouders
Wanneer ouder(s)/opvoeder(s) kennis hebben over hun eigen kind en de opvoeding biedt dat bescherming tegen situaties als seksuele uitbuiting. Ook warmte, affectie en harmonie werken beschermend. Als ouder(s)/opvoeder(s) open zijn over seksualiteit (geen taboes) dan werkt dat ook als bescherming voor seksuele uitbuiting.

3. Bescherming door omgeving
Bindingen met de gemeenschappen in de sociale omgeving bieden bescherming. Het is belangrijk dat er goede sociale contacten zijn en er veiligheid en vertrouwdheid is. Daarnaast biedt openheid over seksualiteit en nadruk op positieve aspecten van seksualiteit bescherming tegen seksuele uitbuiting.